Chiến tranh thương mại Trung-Mỹ có nguy cơ bùng phát
07/10/2011
Với 79 phiếu thuận và 16 phiếu chống, Thượng viện Mỹ ngày 4/10 đã bỏ phiếu ủng hộ tranh luận về một dự luật tiền tệ, tạo điều kiện cho chính phủ Mỹ bổ sung thêm thuế quan đối với hàng hoá nhập khẩu từ các nước bị coi là “thao túng tiền tệ nhằm hỗ trợ xuất khẩu”.
Đạo luật này chủ yếu nhắm vào Trung Quốc; vì vậy, dư luận cho rằng cuộc chiến tranh mậu dịch hai nước có thể lại bùng phát.
Theo dự luật này, nếu phát hiện tỉ giá tiền của nước nào đó bị thao túng và bóp méo so với thực tế, chính phủ Mỹ có quyền áp dụng thuế chống trợ cấp đối với hàng nhập khẩu của nước đó vào thị trường Mỹ. Dư luận cho rằng biện pháp này chủ yếu nhắm vào Trung Quốc, vì cho tới nay cán cân thương mại hai nước nghiêng về phía Trung Quốc.
Hiện nay, hai nước là đối tác buôn bán lớn thứ hai của nhau. Theo phía Mỹ cho biết mặc dù luôn có mâu thuẫn thương mại, nhưng kim ngạch buôn bán hai chiều năm 2009 đạt 409 tỉ USD. Năm 2010 tuy có suy giảm đôi chút nhưng vẫn đạt gần 400 tỉ USD. Phía Mỹ cho rằng Trung Quốc có nhiều lợi thế trong quan hệ buôn bán hai nước và luôn luôn xuất siêu sang Mỹ. Số liệu của Bộ thương mại Mỹ cho biết tính tới cuối năm 2006, xuất siêu của Trung Quốc sang Mỹ tăng 15,4%, tổng ngạch cộng lại lên tới 232,5 tỉ USD trong tổng số 763,6 tỉ USD nhập siêu của Mỹ với toàn thế giới. Năm 2006 Mỹ nhập siêu của Trung Quốc tới 177,4 tỉ USD, năm 2007 tới trên 230 tỉ USD. Hai năm qua có giảm đi đôi chút, nhưng Quí 1/2011, Trung Quốc xuất siêu sang Mỹ tới 64 tỉ USD.
Phía Mỹ cho rằng nguyên nhân chủ yếu làm cho cán cân thương mại mất cân đối là do Trung Quốc đã “thao túng tỉ giá”, hạ thấp tỉ giá đồng Nhân dân tệ (CNY) so với đồng USD để tạo lợi thế xuất khẩu cho mình. Kể từ năm 1993 khi gắn cả gói tỉ giá 8,5 đồng Nhân dân tệ (CNY) với 1 đồng USD tới nay, Trung Quốc đã tiến hành điều chỉnh tăng giá một số lần nhưng biên độ điều chỉnh rất thấp như năm 2005 chỉ có 2%, năm 2010 chỉ có 1,5% trong khi phía Mỹ yêu cầu phải tăng giá đồng CNY từ 25% tới 30% so với đồng USD. Vì vậy, cuộc đấu tranh về vấn đề tỉ giá giữa hai nước luôn xảy ra từ đó tới nay. Phía Mỹ cho rằng phải coi Trung Quốc là “nước thao thúng tỉ giá” thì mới có biện pháp để đối phó hữu hiệu. Bước vào năm 2010 cho tới nay, cuộc đấu tranh diễn rất khá gay gắt, thậm chí ngay cả Tổng thống Barack Obama cũng nhảy vào cuộc. Ngày 3/2/2010, Tổng thống Obama nói: “Mỹ phải theo dõi chặt chẽ chính sách ngoại hối của các nước, không để họ dùng biện pháp tỉ giá để giành ưu thế buôn bán với Mỹ.” Ông Obama cũng cam kết sẽ áp dụng lập trường cứng rắn trong buôn bán với Trung Quốc.
Còn phía Trung Quốc khẳng định rằng tỉ giá giữa CNY và USD không phải là nguyên nhân làm buôn bán hai nước mất cân đối mà chủ yếu do Mỹ không bán hàng kỹ thuật cao cho Trung Quốc. Vì vậy, cọ sát và chiến tranh mậu dịch thường xảy ra giữa hai nước.
Tờ “Tham khảo kinh tế” Trung Quốc ngày 24/5/2011 dẫn phát biểu của ông Vương Quý Thanh, Phó chủ tịch Hội xuất nhập khẩu máy Trung Quốc cho biết 5 năm qua số vụ Mỹ tiến hành điều tra, trừng phạt kinh tế đối với hàng hóa Trung Quốc bằng tổng số vụ của 20 năm trước cộng lại. Hàng điện máy của Trung Quốc là “nạn nhân nghiêm trọng nhất”. Từ năm 2006 tới 2010 có tới 56 vụ doanh nghiệp Trung Quốc bị Mỹ điều tra và trừng phạt. Nhưng chỉ riêng năm 2010, Mỹ tiến hành tất cả 56 vụ đối với hàng điện máy các nước, tăng gấp hai lần năm 2009, trong đó doanh nghiệp Trung Quốc là nạn nhân số 1 với 18 vụ, chiếm 32,1%.
Tuy nhiên, những vụ Mỹ tiến hành trừng phạt hàng hóa Trung Quốc trước đây chỉ tiến hành theo từng vụ việc mà chưa có hành lang pháp lý, nên thường phải thông qua nhiều cơ quan, nhiều ngành mới tiến hành. Bởi vậy, nếu Quốc hội Mỹ lần này thông qua “Luật cải cách giám sát tỉ giá” và Tổng thống Obama ký thành luật, điều này sẽ tạo ra hành lang pháp lý cho các cơ quan hữu quan của Mỹ áp dụng đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc.
Ngay khi Thượng viện Mỹ bỏ phiếu, phía Trung Quốc đã phản ứng mạnh mẽ. Ngày 4/10, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mã Triều Húc nói Trung Quốc kiên quyết phản đối và cho rằng nó sẽ làm tổn hại nghiêm trọng tới quan hệ buôn bán hai nước. Ông Mã Triều Húc đòi “Mỹ phải đình chỉ thủ đoạn dùng quốc hội để gây sức ép đối với Trung Quốc, từ bỏ chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch, không được chính trị hóa buôn bán”.
Dư luận Mỹ nhìn chung tỏ ra hoan nghênh kết quả bỏ phiếu tại Thượng viện. Thượng nghi sĩ Dân chủ Hanry Reid nói: “Mười năm qua, nhập siêu do Trung Quốc thao túng tỉ giá ngoại tệ làm hơn 2 triệu người Mỹ mất việc làm, bởi vậy đây là bộ luật tạo cơ hội cạnh tranh bình đẳng, nâng cao sức cạnh tranh của hàng hóa Mỹ trên thế giới, tạo việc làm cho dân chúng Mỹ. Vì vậy bản thân bộ luật này là bộ luật giải quyết việc làm”.
Trong khi đó, Ủy ban Khẩn cấp về Thương mại Mỹ cảnh báo cho dù dự luật được lưỡng viện quốc hội Mỹ ủng hộ, nó cũng khó có thể được thông qua tại WTO và điều này sẽ mở đường cho những chính sách thương mại "ăn miếng trả miếng" của Trung Quốc nhằm vào Mỹ.
Dư luận thế giới cho rằng, bất chấp sự phản đối của Trung Quốc, Mỹ đã bán nhiều vũ khí cho Đài Loan. Việc chuẩn bị ban hành bộ luật tiền tệ sẽ phủ bóng đen lên quan hệ hai nước và báo hiệu ngọn lửa chiến tranh mậu dịch hai nước sẽ bùng phát.
Thành Hiệp
www.hoangminhco.com