Phố Wall rúng động

Mục tiêu lớn nhất của cải cách lần này là nhằm tránh lặp lại cuộc khủng hoảng tài chính hồi năm 2008 khiến nền kinh tế Mỹ lao đao, buộc chính phủ phải bỏ ra hơn 700 tỉ USD giải cứu và đẩy cả thế giới vào suy thoái. Dự kiến ông Obama sẽ chính thức ký ban hành luật vào đầu tuần sau.

Gia tăng giám sát, kiểm soát

Dự luật dày tới 2.300 trang này, do chính quyền Obama đề xuất từ cuối năm 2009, đưa ra một loạt cải cách triệt để ở Phố Wall, thiết lập các cơ chế điều tiết mới và hạn chế hoạt động của các “đại gia” tài chính. Cụ thể, dự luật thiết lập một Hội đồng giám sát sự ổn định tài chính (FSOC) gồm 10 thành viên có nhiệm vụ theo dõi những nguy cơ lớn dần trong hệ thống tài chính như ngăn chặn sự hình thành các “bong bóng” tài sản. Đồng thời, dự luật cũng trao quyền cho Cục Dự trữ liên bang giám sát các công ty tài chính lớn nhất và phức tạp nhất để bảo đảm rằng chính phủ nắm được các nguy cơ và sự phức tạp có thể phát sinh từ những công ty này có khả năng đe dọa đến nền kinh tế.

 

BBC trích lời Tổng thống Obama nói sau khi dự luật được thông qua thì những cải cách này sẽ bảo đảm người dân Mỹ  không bao giờ phải trả giá vì những “sai lầm của Phố Wall” nữa. Ngược lại, phe Cộng hòa chỉ trích dự luật mới không đánh vào bản chất vấn đề mà lại cho phép chính phủ kiểm soát quá chặt chẽ ngành tài chính, làm què quặt dòng tư bản tự do và gây phương hại đến đà phục hồi kinh tế. “Với đạo luật khổng lồ nhưng lạc hướng này, chúng ta sẽ đẩy hết công ăn việc làm và chuyện làm ăn ra nước ngoài”, AFP dẫn phát biểu của thượng nghị sĩ Saxby Chambliss, trong khi thủ lĩnh phe thiểu số Hạ viện John Boehner tuyên bố dự luật nên bị bãi bỏ. Reuters thì dẫn lời Giám đốc điều hành Jamie Dimon của J.P Morgan Chase&Co “nói cứng” rằng dự luật sẽ không làm tổn hại cung cách làm ăn của tập đoàn, nhưng thừa nhận lợi nhuận sẽ bị ảnh hưởng.

Một cơ quan khác sẽ sớm được thành lập là Cục Bảo vệ người tiêu dùng tài chính, theo AP. Cơ quan này sẽ được trao quyền lực cực lớn nhằm giám sát các hoạt động môi giới thế chấp, cho vay ngắn hạn, thẻ tín dụng, các quỹ đầu cơ... Mục tiêu của cục này là nhằm bảo vệ các khách hàng khỏi những gian lận tài chính, những giao dịch mập mờ giữa các ngân hàng và công ty môi giới hay quỹ đầu tư có thể dẫn tới thiệt hại cho nhà đầu tư. Ngoài ra, chính phủ cũng sẽ kiểm soát thị trường chứng khoán phái sinh khổng lồ, vốn trị giá hơn 600 ngàn tỉ USD, theo Wall Street Journal. Thị trường chứng khoán phái sinh là một công cụ tài chính phức tạp được cho là góp phần tạo nên cuộc khủng hoảng tài chính vào năm 2008.

Tịch thu chứ không giải cứu!

Trong cuộc khủng hoảng lần trước, chính phủ buộc phải cứu những tập đoàn khổng lồ được cho là nếu sụp đổ sẽ kéo theo cả nền tài chính Mỹ. Giờ đây, một thay đổi mang tính lịch sử khác là chính phủ sẽ có quyền tịch thu, thanh lý hoặc chia nhỏ một công ty tài chính thua lỗ chứ không còn phải giải cứu như trước. Theo AFP, dự luật cũng sẽ cấm các ngân hàng thương mại đầu tư mạo hiểm bằng vốn của chính mình, một trong những nguyên nhân chính dẫn tới khủng hoảng. Các ngân hàng sẽ buộc phải tăng vốn dự trữ để có thể tự cứu mình trong trường hợp xảy ra khủng hoảng. Tuy nhiên, chuyện này chỉ có thể thực hiện sau 5 năm nữa vì chính phủ đang khuyến khích các ngân hàng tăng cường cho vay nhằm đẩy mạnh đà phục hồi.

Có thể làm thay đổi bộ mặt tài chính thế giới

Tóm lại, dự luật cải tổ lần này đã vươn tới mọi ngóc ngách trong nền tài chính Mỹ và về lâu dài có thể thay đổi cả bộ mặt tài chính thế giới. Những “người khổng lồ” bị chỉ trích nhiều nhất trong đợt khủng hoảng vừa qua như J.P Morgan Chase&Co, Goldman Sachs và Bank of America sẽ phải thay đổi trong hầu hết hoạt động của mình. Ngoài ra, vì những cải cách lần này quá lớn, có thể dẫn tới hàng trăm quy định mới rất chi li nên một số chuyên gia cảnh báo phải mất một thời gian dài, thậm chí là vài năm, thì các quy định mới được áp dụng đầy đủ. Như vậy Phố Wall sẽ phải đối mặt với một giai đoạn mất ổn định và mất phương hướng.  

Dù sao, cùng với luật cải cách y tế ban hành hồi tháng 3, Tổng thống Obama đã đạt được hai mục tiêu đối nội lớn nhất của mình và tạo ra những thay đổi mang tính di sản đối với nước Mỹ. Có điều những thay đổi này có mang lại lợi ích thật sự cho Mỹ hay không thì chỉ có thời gian mới trả lời được.

 

* Gery Gensler, Chủ tịch Ủy ban Thương mại hàng hóa giao sau: “Ngay cả sau khi ngài tổng thống ký ban hành dự luật, cải cách tài chính sẽ còn lâu mới hoàn chỉnh”. * Thomas Ferguson, giáo sư chính trị thuộc Đại học Massachusetts: “Dự luật không xử lý những vấn đề cơ bản đã đẩy chúng ta vào thảm họa năm 2008”.   * Douglas Elliott, chuyên gia kinh tế của Viện Brookings: “Dự luật đưa chúng ta đi 2/3 đoạn đường đến nơi chúng ta cần đến. Hoạt động ngân hàng ở một mức độ nào đó sẽ ít sinh lãi hơn, nhưng về căn bản sẽ an toàn hơn. Chúng ta không thể loại bỏ hoàn toàn các cuộc khủng hoảng tài chính, nhưng dự luật sẽ làm cho chúng trở nên bớt thường xuyên và đỡ tốn kém hơn”.   * Henry Paulson, cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ: “Thành lập hội đồng xử lý rủi ro hệ thống, quy định khắt khe hơn của Cục Dự trữ liên bang đối với các tổ chức tài chính hàng đầu và quyền hạn mới nhằm giảm thiểu những tổ chức yếu kém là những bước tiến quan trọng. Nhưng có quá nhiều ẩn số về việc các quy định sẽ được áp dụng như thế nào”.   * Philip Swagel, cựu chuyên gia Bộ Tài chính Mỹ, hiện là giáo sư tại Đại học Georgetown đánh giá về dự luật: “Có một số thứ hữu dụng, một số chẳng có tác dụng gì và một số có thể gây hại ngay lập tức”. Trùng Quang (Theo AFP, Wall Street Journal